FNV-voorman Ton Heerts wil de zelfstandigenaftrek afschaffen. Werkgeversvoorman Harry van de Kraats (AWVN) ziet het liefst een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen zonder personeel. Beiden denken dat zzp’ers daarna hun prijzen kunnen verhogen. Van marktwerking lijken ze weinig te begrijpen, betoogt Z24’s Arend van den Berg.

Het is nog niet duidelijk hoe het huidige kabinet het beleid voor zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) wil aanpassen. Regeringspartijen VVD en PvdA lijken het fiscale voordeel van de zelfstandigenaftrek in stand te willen houden. Tegelijkertijd zijn er signalen dat ‘Den Haag’ nadenkt over vormen van sociale zekerheid voor zzp’ers. Mogelijk door middel van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Hoe dan ook, het is te hopen dat de Haagse beleidsmakers niet de denkwijze van sociale partners volgen. Die zijn het fundamenteel met elkaar oneens over de behandeling van de zpp’er, maar vakbonden en werkgeversclubs denken dat de zzp-tarieven omhoog gaan als ze de kosten voor zzp’ers verhogen.

Bizar.

Uurtarief zzp’er: markt bepaalt

Vooropgesteld: dé zzp’er bestaat niet. De pakweg 800 duizend zelfstandigen zijn een bonte groep. De 24-jarige schrijver van websteksten is moeilijk te vergelijken met de 55-jarige management-consultant.

Maar vast staat dat hun uurtarief tot stand komt op de markt. Vraag en aanbod zijn daarbij bepalend, niet de kosten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering of het wel of niet ontvangen van de zelfstandigenaftrek. Daarom ook kunnen gespecialiseerde programmeurs 80 euro per uur vragen, terwijl vertalers of grafisch vormgevers hooguit enkele tientjes verdienen.

Anders gezegd: pas als er fors minder zzp'ers actief worden en opdrachtgevers moeite krijgen om geschikte zzp'ers te vinden, biedt de markt ruimte voor tariefsverhogingen. Gelet op het feit dat er bij de huidige lage tarieven in veel deelmarkten nog steeds een groot aanbod van zzp'ers bestaat, is de kans zeer klein dat afschaffing van de zelfstandigenaftrek een verhogend effect heeft op de uurtarieven.

Dankzij het internet is die markt bovendien transparanter dan ooit: opdrachtgevers en zzp'ers vinden elkaar gemakkelijker dankzij marktplaatsen voor zzp'ers en sites als Werkspot. Offertes zijn makkelijk vergelijkbaar. Dat maakt een match waarschijnlijker en houdt de tarieven laag.

Toetredingsbarrière hoger

Natuurlijk kun je redeneren dat hogere kosten de stap naar een bestaan als zzp'er zullen ontmoedigen. Maar het effect daarvan kan jaren duren en het is de vraag of je daar blij mee moet zijn als samenleving. Het beperkt de dynamiek op de arbeidsmarkt.

Bovendien loop je het risico dat een grote groep opeens wel een beroep doet op de sociale zekerheid. Het percentage zzp'ers is onder 55-plussers twee keer zo hoog als gemiddeld, signaleert het Centraal Planbureau in een recente studie. Die komen echt niet in loondienst als de kosten voor zzp'ers stijgen.

Meer kosten, meer uren

Het omgekeerde effect (meer aanbod) zou ook kunnen ontstaan: als je meer kosten maakt door verplichte verzekeringen of beperkte fiscale aftrek, moet je meer uren maken om hetzelfde bedrag netto over te houden. Dan is de noodzaak om elke mogelijk klus aan te pakken, nóg groter. Tegen welke prijs dan ook.

Indicatief is ook dat in de afgelopen crisisjaren de gemiddelde uurtarieven voor zzp'ers daalden. Desondanks bleef het aantal zzp'ers gewoon doorstijgen. Blijkbaar waren die niet ontmoedigd.

De flexibiliteit van zzp'ers is veel groter dan FNV en AWVN vanachter hun bureau bedenken. De helft van de zzp'ers verdient nu al minder dan het minimumloon. Blijkbaar hebben ze nog niet zo veel geld nodig -- bijvoorbeeld omdat ze net student-af zijn. Of ze hebben een partner die wel een vast inkomen binnenbrengt. Of ze proberen een periode als zzp'er tot het moment dat ze alsnog, al of niet bij een opdrachtgever, in dienst gaan.

Loondienst aantrekkelijker maken

Zzp'ers voorzien in een enorme behoefte: opdrachtgevers willen een flexibele inzet, terwijl zzp'ers graag eigen baas willen zijn. Dat fenomeen is blijvend en moet je niet ontmoedigen.

Als politieke en sociale partners toch willen ingrijpen op de flexmarkt, moeten ze niet de kosten van zzp'ers verhogen, maar de kosten op arbeid van mensen in loondienst verlagen. Want dat kan de vraag naar zpp'ers wél doen afnemen. Hoe dat kan, is weer een ander verhaal.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl